Hoogbegaafd & sterke wil

Een sterke wil

Deze column wordt geschreven door dr. Noks Nauta (foto hierboven, door Gijs de Kruijf). Zij is arts niet praktiserend en psycholoog. In 2000 ontdekte ze dat ze (zeer) hoogbegaafd is en zag tegelijk een groot tekort aan kennis over hoogbegaafde volwassenen. Sindsdien verzamelt en verspreidt zij kennis over hoogbegaafdheid bij volwassenen en senioren en kennis over zeer hoogbegaafden. Dat doet zij grotendeels vanuit het IHBV, een kennisinstituut waarvan zij medeoprichter en erebestuurslid is. (www.ihbv.nl). Zij geeft presentaties en workshops, schrijft artikelen en boeken. Een deel van haar boeken is te vinden in de webshop van het IHBV (Webshop – IHBV). Voor Talentissimo schrijft Noks Nauta over haar ervaringen en gedachten rondom hoogbegaafdheid. 

In Keulen tilde een vrouw een meisje van een jaar of 3 in de trein. Ze begon keihard te gillen. Het gezin (moeder, vader, oma, opa, kind) had gereserveerde stoelen vlakbij de mijne. Ik vreesde de herrie die ze de komende uren nog zou gaan maken. Maar oma nam met zachte hand de regie over en vroeg: “Wilde je niet in de trein”? “Nee,” snikte ze. En oma vroeg: “Wilde je op het perron blijven”? “Ja”, antwoordde ze en toen werd het stil. De hele reis naar Utrecht hield oma zich met haar kleindochter bezig. Ze las met haar, ze liet haar stickers op de ramen plakken (die er later weer af konden). Ze gaf haar wat te eten en voorkwam dat vader haar iets te eten zou geven dat ze niet mocht hebben. Moeder (zeker zes maanden zwanger) en vader lazen beiden rustig een boek en oma en soms opa hielden zich met het meisje bezig. Ik kon gelukkig ook rustig lezen.

Ik weet niet of het meisje kenmerken van hoogbegaafdheid had, al keek ze wel zeer alert en pienter uit haar ogen. Wat mij vooral opviel was haar sterke eigen wil, hoe oma haar begreep en meteen contact met haar kreeg door haar vragen te stellen.

Bij hoogbegaafden zien we vaak een sterke behoefte aan autonomie. (Kooijman – van Thiel, 2008) Die kan lastig zijn voor (groot)ouders, met name als je er niet achter komt wat het kind, dat begint te gillen, dan precies wil. Conflicten kunnen ontstaan als je elkaars bedoeling niet begrijpt. (Van der Waal et al., 2022). Deze oma kon meesterlijk vragen stellen op het niveau van het kind. Boos worden werkt dan averechts. De ander (kind of volwassene) neemt die emotie over en de situatie kan escaleren. Gebruik zo’n dreigend conflict om informatie te vergaren.

Toepassen

• Herken je bij jezelf ook situaties waarin je meteen zou willen gaan gillen (al doe je dat nu als volwassene misschien niet meer letterlijk)? Weet je ook wat er dan aan de hand is?
• Heb jij als kind zulke heftige reacties vertoond? Hoe werd er dan mee omgegaan door je omgeving?
• Wat doe jij als een van je (klein)kinderen zo gilt? Hoe maak je dan toch contact?
• Hoe blijf jij zelf in een dreigende conflict situatie toch rustig?

Meer lezen over autonomiebehoefte en over conflicten van hoogbegaafden

Kooijman – van Thiel, M.B.G.M. (red). (2008). Hoogbegaafd. Dat zie je zó! Over zelfbeeld en imago van hoogbegaafden. Ede: OYA Productions.

Van der Waal, I. & Nauta, N. (2017). Hoe kan ik leren van mijn conflicten en gebruik ik ze positief? Hoofdstuk 7 in: Nauta, N. & Van de Ven, R.  (red.) (2017). Hoogbegaafde volwassenen. Zet je gaven intelligent en positief in. Delft/ Utrecht: IHBV/ Big Business Publishers. Hoogbegaafde volwassenen. Zet je gaven intelligent en positief in. – IHBV   

Van der Waal, I., Nauta, N. & Van Aerde, Th. (2022). Conflictwijs. Talent, september 2022 20-23.