Ik twijfel, dus ik denk, dus ik besta…?

“One thing you should know, no matter where I go, we’ll always be together.” 

“Een ding moet je weten, het maakt niet uit waar ik naar toe ga, we zullen altijd samen zijn” Christopher Robin – Winnie the Pooh Afgelopen dinsdagavond was er weer een zwemles, en op de terugweg hebben we zoals gewoonlijk wat gebabbeld. Er zaten nog wat meer zinnen tussen, maar ik was me aan het concentreren op de weg dus ik heb niet alles onthouden. We passeerden een rieten dak. “Pap hoe worden rieten daken gemaakt?” “Nou..” “Nee laat maar, van rietjes uit de rivier.” “Ehh ja. Wist je trouwens dat daar vroeger drinkrietjes van gemaakt werden?” “Echt? Nou dat wist ik niet. Waarom dan?” “Nouja ze zijn hol van binnen en..” “Maar hoe kregen ze dan die bochtjes erin?” “Dat kon nog niet, dat kon pas toen ze plastic rietjes hadden.” “Oh. Ok. Hahaha. Dan ga ik even door. Waar wordt plastic van gemaakt?” “Olie.” “Waar wordt olie dan van gemaakt?” “Dooie beesten en planten.” *een collectieve IEEUW van de achterbank, broer en zus vonden dat wel een beetje vies. * “Echt waar?” “Yup” “Maar hoe komen die dan onder de grond?” “Nou ehh ze gingen dood en toen ging er zand over en toen werden ze platgedruk…” “Ok maar waar werden DIE planten en dieren dan van gemaakt?” “Van andere planten en dieren, bouwstoffen, mineralen, en zon.” We passeren een elektriciteitsmast. “Ok. Waar word stroom van gemaakt, en stroomdraden?” “Stroomdraden zijn van een metaal, koper, en…” “Maar waarom kun je dat dan buigen want metaal is hard.” “Je maakt het koper in een draadje, en dan kun je het buigen.” “Ah leuk kan ik er dan ook *dat ging zo snel en onduidelijk dat papa werkelijk geen idee had wat er gezegd werd en das best knap*?” “Ehh, geen idee, je praatte zo binnensmonds dat ik het niet ver…” “Maar waar wordt stroom dan van gemaakt?” “Van bijvoorbeeld metaal dat rondraait door beweging en dan een magnetisch veld opwekt, of door een bak met zuur, waarin twee platen metaal van verschillende soort zitten, en dan gaan er elektronen lopen, of door de zon waarbij zonlicht zonnepanelen raken en dan gaan er ook elektronen bewegen.” “Oh ok maar waar wordt zonlicht ook alweer van gemaakt?” “Door kernfusie in de zon.” “Waar kwamen die bouwstoffen vandaan?” “De bouwstoffen en mineralen werden door de oerknal verspreid als ruimtestof.” “Waar kwam de oerknal vanda..” “GEEN IDEEHEEE! Dat weet niemand. Wat denk jij?” “Nou eerst was er niks, maar uit de ruimte dan, toen werd het heel heet en ontplofte het”. *giechel* “Ja, maar als er niks in de ruimte was dan was er echt niks. Dus er was ook niks om heet te worden. Er was zelfs geen ruimte. He-le-maal niks. Wat denk je dat ervoor was?” Er word even diep nagedacht. Het is wel twee hele seconden stil. Ik geniet van de rust. Onze gesprekken verlopen wel vaker van de hak op de tak, en het is niet vreemd wanneer ze een filosofische wending nemen. Toen ons meisje vijf was kreeg ze het ook eens voor elkaar om vier keer achter elkaar te vragen wanneer haar autoraam open mocht gevolgd door een welgedacht “Papa, gaat de tijd op andere planeten net zo snel als hier?”. Papa stond even met zijn mond vol tanden.

“To be or not to be, that is the question.”

Filosofische vraagstukken zijn een enorme uitdaging. Hoe ga je om met een driejarige die over de dood wil praten? Een vijfjarige die huilt omdat zijn of haar ouders dood gaan, en zij ook? “Houd je nog van me wanneer je dood bent?” Sommige vraagstukken zijn voor onszelf moeilijk te beantwoorden, laat staan voor onze kinderen maar dat weerhoudt hen er niet van om ze ter discussie te stellen, er last van te hebben of ontzettend veel energie te steken in het verzinnen van een antwoord. Wij hebben ervoor gekozen om op alles rustig antwoord te geven, zo eerlijk mogelijk. Doodgaan betekent dat je lijf ophoudt te werken. We weten niet waar je naar toe gaat. Het universum houdt vermoedelijk ook eens op te bestaan. Vervolgens zie je de radertjes in hun hoofdjes gaan. Ineens flapt de jongste eruit “Toen ik één was dacht ik dat er achter het heelal behang zat.” Een paar maanden later ging het gesprek over wat er gebeurd wanneer de zon de aarde opat omdat hij opzwelt. “Misschien begint alles wel overnieuw. Ben jij dan weer mijn kind?” “Nee.” zegt zoonlief standvastig. “Dat kan toch niet gekkie. Als alles overnieuw begint is het niet hetzelfde.” Hij kijkt soms nog wel eens benepen wanneer hij aan zijn eigen dood denkt, maar het lijkt erop alsof zijn hoofd wat rust heeft gevonden. Hij heeft er bij tijd en wijle heel hard van moeten huilen. Een gevoel dat mij ook als volwassene niet los laat.

“subito, ergo cogito, ergo sum”

“ik twijfel, dus ik denk, dus ik besta”

Existentiële vraagstukken zijn de kern van ons bestaan, ze drijven ons voort om iets te doen, iets te maken van ons leven. Wat we willen doen kan vandaag anders zijn dan gisteren, is morgen anders dan vandaag. Er zijn momenten in het leven dat ons bestaan overhoop gehaald word en dat we het gewoon even anders zien of helemaal niet zien zitten. Omdat we goed zijn in het overdenken, overanalyseren en onszelf in de nesten kunnen denken kunnen we ons prima in drie seconden in de put helpen. Ik maak me als ouder zorgen dat mijn kinderen zich ook wel eens de put in denken, maar ze kunnen zich er ook wel weer uit denken. Wanneer het even niet lukt dan kunnen we ze helpen door er voor ze te zijn. Soms betekent dat praten en luisteren maar soms is dat ook gewoon door bij ze te zijn, ze vast te houden, ze te knuffelen en van ze te houden. Uiteindelijk leiden ze hun eigen leven en hoe hard we ze ook willen helpen, niemand is een betere leermeester dan het leven, en ze moeten het zelf doen. Met onze liefde, want die blijft altijd bestaan.