Talentissimo: hét expertisecentrum voor hoogbegaafdheid en neurodiversiteit van wieg tot werk

Hoogbegaafde kinderen ontwikkelen dingen als spraak, rekenen en specifieke interesses eerder (en meer) dan anderen en kunnen bijvoorbeeld ook al heel jong levensvragen stellen of twijfelen aan het bestaan van religieuze figuren. Een hyperhoogbegaafd kind in de basisschool leeftijd loopt cognitief gezien zelfs zo’n 6-12 jaar voor op zijn leeftijdsgenoten. Om vast te stellen of er sprake is van hoogbegaafdheid, en in welke mate, nemen we indien gewenst intelligentieonderzoek af. Wij gebruiken daarvoor bij voorkeur de KIQT+, omdat deze speciaal ontwikkeld is voor deze doelgroep en een betrouwbare inschatting van de intelligentie geeft tot een IQ van 170. 

De Poolse psychiater Dabrowski vond het concept van overexcitabilities uit. Het is, kort gezegd, een hoge prikkelgevoeligheid op vijf verschillende vlakken: psychomotorisch, zintuigelijk, intellectueel, verbeelding, en emotioneel. Psychologen schatten in dat één op de vijf mensen één of meer van deze verhoogde prikkelgevoeligheden hebben. Tussen de twee en vier procent van de bevolking heeft er zelfs zoveel last van, dat het hun dagelijks leven beïnvloedt. 

Hoewel deze prikkelgevoeligheden zeker niet enkel bij hoogbegaafden voorkomen, en ook niet elk hoogbegaafd kind of volwassene er last van heeft, toont onderzoek wel aan dat er een correlatie is tussen een hoog IQ en veel (en meer intense) overexcitabilities.

Omdat hoogbegaafde kinderen cognitief voorlopen op hun leeftijdsgenoten (hyperhoogbegaafde kinderen zelfs wel zo’n zes tot twaalf jaar), kan asynchroniteit tussen de verschillende ontwikkelingsgebieden bij hen een uitdaging vormen. Zo zie je bijvoorbeeld dat er al wel heel veel in het hoofd begrepen wordt, maar nog niet motorisch tot uiting komt. De fijne motoriek van schrijven bijvoorbeeld, of het iets vastpakken voor baby’s. Ook kan er asynchroniteit op het emotionele vlak bestaan, doordat kinderen zich al bewust zijn van zaken waar ze emotioneel nog niet helemaal klaar voor zijn. Een hoogbegaafd kind is dus wijzer dan zijn of haar leeftijd, maar op sommige vlakken wel nog steeds een kind. 

Omdat hoogbegaafdheid bij maar zo'n 2 á 3 procent van de bevolking voorkomt, is het vaak moeilijk om ontwikkelingsgelijken te vinden op school of in de sociale omgeving. En zelfs een ontwikkelingsgelijke is geen garantie voor een vriendschap: zoals ieder mens heeft ook de hoogbegaafde eigen interesses en ideeën, die maar net moeten matchen. Hoe minder ontwikkelingsgelijken een kind om zich heen heeft, hoe minder het zich kan spiegelen aan anderen en hoe lastiger het is om iemand te vinden waar hij/zij een vriendschap mee op kan bouwen.

Veel hoogbegaafden maken geen opleiding op hun niveau af. Ook het risico op depressie en bore-out is aanwezig. Hoe groter de mismatch tussen wat een persoon in potentie zou kunnen en willen bereiken en wat er binnen de leer- of werkomgeving mogelijk is, hoe groter de kans dat er problemen ontstaan. Dit betekent dat de mensen met het meeste potentieel dit soms niet verzilveren.